سیم و کابل برق
انواع کابل و سیم برق به منظور انتقال انرژی الکتریکی به بخش های مختلف ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. در ساختار آنها برای انتقال جریان برق از فلزهای هادی استفاده می شود. در سیم مسی همانطور که از نامش پیداست؛ جنس مس به عنوان هادی جریان الکتریسیته مورد استفاده قرار می گیرد. هادی سیم های آلومینیومی نیز از جنس آلومینیوم است. سیم مسی در مقایسه با سیم آلومینیومی کیفیت بهتر و خاصیت رسانای بیشتری دارد.
انواع سیم وکابل برق به دو حالت بدون روکش و دارای روکش تولید می شوند. سیم های دارای روکش علاوه بر اینکه دارای هادی جریان الکتریسیته هستند دارای عایق نیز می باشند. با بررسی ویژگی ها و ساختار سیم و کابل متوجه تفاوت این دو خواهید شد. برای تولید سیم از یک رشته هادی استفاده می شود که لایه ای از عایق آن را پوشش داده است. کابل نیز از تعدادی هادی که دارای عایق بوده و در هم تابیده شده اند، تشکیل می شود. یکی از مشخصه های سیم برق تک رسانا بودن آن می باشد.
بررسی ویژگی های انواع سیم برق
در یک دسته بندی کلی انواع سیم برق به 3 نوع سیم مفتولی، سیم نیمه افشان و سیم افشان تقسیم می شوند. و در بررخی سیم ها از روکش نایلون که به آن سیم نایلون در ادامه به ویژگی های هر 3 نوع خواهیم پرداخت.
- سیم مفتولی: این نوع از سیم برق در ساختمان سازی، سیم کشی داخلی توزیع کننده های برق و تابلو برق ها و… مورد استفاده قرار می گیرد. سیم مفتولی با نام سیم خشک نیز شناخته می شود. برای محافظت از این سیم از لایه عایق PVC استفاده می شود. از سیم های مفتولی نباید به طور مستقیم در دیوار استفاده کرد. سطح مقطع این سیم ها بین 5/1 تا 240 میلی متر بوده و ولتاژ اسمی آنها 450/750 ولت است.
- سیم نیمه افشان: سیم های نیمه افشان و سیم های مفتولی از نظر ساختار اصلی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. در مواردی که به سیمی نیاز است که انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد از میان دو نوع سیم برق ذکر شده؛ بهتر است از سیم نیمه افشان استفاده شود.
- سیم افشان: ولتاژ اسمی سیم برق افشان 300/500 بوده و با وجود شباهت های بسیاری که با سیم های مفتولی و نیمه افشان دارد، در مقایسه با این سیم ها دارای قابلیت انعطاف بیشتری است. همین امر سبب شده تا از سیم افشان در تاسیسات صنعتی و ساختمانی استفاده شود.
- سیم ارت: به منظور افزایش سیستم ارتینگ یک ساختمان و جلوگیری از نشتی جریان برق لازم است از سیم ارت استفاده کرد. متریال مس برای ساخت این سیم مورد استفاده قرار می گیرد.
- سیم لاکی یا سیم ترانس: برای ساخت سیم لاکی، یک رشته هادی را کنار هم قرار داده و با عایق بسیار نازکی آنها را پوشش می دهند. عمده استفاده از این سیم در ترانسفورماتورها و سیم پیچی موتور می باشد.
معرفی انواع کابل برق
دسته بندی انواع کابل برق بر اساس پارامترهای مختلفی همچون سطح ولتاژ، نوع روکش و عایق، نوع هادی، کاربرد، نوع حفاظت الکتریکی و مکانیکی و… انجام می شود. در ادامه طبق پارامترهای ذکر شده به معرفی انواع کابل برق می پردازیم.
- از نظر سطح ولتاژ: کابل فشاری برق بر اساس سطح ولتاژ به 4 دسته فشار ضعیف، فشار متوسط، فشار قوی و فشار فوق قوی تقسیم می شود. سطح ولتاژ کابل های فشار ضعیف از 300 تا 1000 ولت بوده و با علامت اختصاری LV شناخته می شوند. این کابل ها شامل انواع کابل آلومینیومی و مسی می باشند.
کابل برق فشار متوسط با علامت اختصاری MV قادر به تحمل ولتاژهای کمتر از 36000 وات است. در ساخت این نوع از کابل ها نیز از هادی آلومینیوم و مس استفاده می شود. تحمل ولتاژ کابل های برق فشار قوی با علامت اختصاری HV بیش از 36000 وات می باشد. علامت اختصاری کابل های فوق فشار قوی نیز EHV است و سطح ولتاژ بالایی دارند.
- از نظر کاربرد: انواع کابل برق با کاربردهای مختلف تولید می شوند. کابل زمینی، کابل مخابراتی، کابل فیبر نوری، کابل کواکسیال و… هر کدام دارای کاربرد خاصی هستند. در یک دسته بندی کلی نیز می توان کابل ها را از لحاظ کاربرد به دو نوع مسلح و غیر مسلح تقسیم کرد. منظور از کابل مسلح، نوعی از کابل برق است که در برابر عوامل خارجی همچون فشار، ضربه، رطوبت و… مقاوم می باشد؛ اما کابل برق غیر مسلح در برابر عوامل خارجی مقاوم نیست.
- از لحاظ نوع هادی: در صنعت کابل و سیم برق از آلومینیوم و مس خالص به عنوان هادی جریان الکتریسیته استفاده می شود.
- از نظر عایق: برای انتخاب عایق مناسب انواع کابل و سیم برق به نوع مصرف ولتاژ توجه می شود. عایق پلی اتیلن نوعی از عایق است که در دمای اتاق عملکرد مناسبی دارد. عایق PVC نیز نوع پرکاربردی از عایق می باشد. این عایق در محیط های شیمیایی مقاومت بالایی دارد. در سیم کشی منازل، لوازم خانگی و… بیشتر از کابل برق های PVC استفاده می شود. عایق الاستومری و عایق رابری، عایق PTFE، عایق PET، عایق پلی اورتان، عایق XLPE و… انواع دیگری از عایق ها می باشند.
پارامترهای مهم در انتخاب اصولی انواع سیم و کابل
در هنگام خرید کابل و سیم برق لازم است؛ یک‌سری پارامترها را در نظر بگیرید. نوع عایق یکی از فاکتورهایی است که باید به آن توجه نمود. میزان مقاومت کابل در برابر عوامل محیطی، انعطاف پذیری و سختی و نرمی کابل و… به نوع عایق آن بستگی دارد.
سیم و کابل برق تولید شده توسط برندهای معتبر دارای نشان استاندارد بوده و ایمنی بیشتری دارند؛ لذا باید برندهای معتبر سیم و کابل را خریداری نمود. در هنگام خرید توجه نمایید که کابل مورد نظر دارای مشکلات ظاهری مانند فرورفتگی و برجستگی نباشد. با توجه به رابطه مستقیمی که بین میزان جریان قابل تحمل با سطح مقطع وجود دارد؛ باید با توجه به نوع کاربردی که مدنظر دارید، کابلی با سطح مقطع مناسب انتخاب کنید.
جنس هادی، سطح ولتاژ، مشخصات فنی، حفاظت مدار، شرایط محیطی، ظرفیت مجاز، شرایط مکانیکی، بار اتصال کوتاه، افت ولتاژ مجاز و… از دیگر پارامترهای موثر در انتخاب کابل و سیم برق بشمار می آیند. با در نظر گرفتن فاکتورهایی که ذکر شد؛ خرید اصولی را تجربه خواهید کرد.